Groot potentieel bio-energie Midden-Amerika

In de suikerrietindustrie wordt het eigen afval voorlopig als eigen brandstof gebruikt.

Gecoördineerd door de Nederlandse ambassade te San José, Costa Rica, hebben Transfer Latin Business Consultancy en Biomass Users Network Central America (BUN-CA) in opdracht van de EVD de markt voor bio-energie in Midden-Amerika in kaart gebracht. De mogelijkheden in Costa Rica stonden hierbij centraal, maar de onderzoekers hebben ook gekeken naar de belangrijkste opties in El Salvador en Panama. De energievoorziening in deze drie landen is verschillend. In Costa Rica wordt bijvoorbeeld vrijwel alle elektriciteit opgewekt met duurzame bronnen: 80% is afkomstig van grote waterkrachtcentrales, 15% wordt opgewekt met geothermische energie en 4% met windenergie. Alleen in het droge seizoen produceert het staatselektriciteitsbedrijf stroom met geïmporteerde fossiele brandstoffen om aan de piekvraag te kunnen voldoen. In El Salvador en Panama speelt duurzame energie een aanmerkelijk kleinere rol. In deze landen wordt ruim 50% van de elektriciteit opgewekt met fossiele brandstoffen.

Particuliere initiatieven
Wat de drie landen gemeen hebben is dat ze alledrie de komende tien jaar geconfronteerd worden met een forse groei van de elektriciteitsvraag, onvoldoende overheidsmiddelen hebben om de benodigde productieuitbreiding te financieren en beschikken over een groot aantal onbenutte stromen biomassa. Verder geldt voor alledrie dat de import van olie en gas ten koste gaat van hun beperkte dollarvoorraden. De onderzoekers concluderen dan ook dat er een groot marktpotentieel is voor bio-energieprojecten. Gezien de beperkte overheidsmiddelen dient er dan wel meer ruimte te komen voor particuliere initiatieven, met name in Costa Rica. In dit laatste land staat de wet namelijk niet toe dat private partijen meer dan 15% van de landelijke hoeveelheid elektriciteit produceren. Door deze wetgeving hebben bijvoorbeeld diverse grote suikerraffinaderijen investeringen in warmtekrachtinstallaties uitgesteld. Deze installaties worden gestookt op resten van suikerriet en leveren tot nu toe vooral energie voor eigen gebruik.

Biomassastromen
De beschikbaarheid van biomassa als ?brandstof? voor bio-energie-installaties is groot. Zo komen binnen de agrarische sector enorme hoeveelheden organisch afvalmateriaal vrij. Denk aan bagasse (vezels van suikerriet die overblijven na het onttrekken van de suiker), rijstkaf, koffiepulp, koffiedoppen en mest. Verder zijn er diverse industriële afvalstromen zoals afvalwater en slib met een grote energie-inhoud. Slechts een klein deel van deze afvalstromen wordt nu benut voor energietoepassingen. Volgens de onderzoekers is echter sprake van een toenemende belangstelling voor bio-energie, onder andere onder invloed van strengere milieu-eisen. Zo zijn ondernemingen in Costa Rica inmiddels verplicht om hun afvalwater te behandelen. Bij traditionele technieken gaat dit gepaard met hoge energiekosten. Deze zijn te voorkomen door te kiezen voor anaërobe zuiveringsprocessen, waarbij het vrijkomende biogas wordt gebruikt voor energieopwekking. Partijen beginnen verder in te zien dat het benutten van afvalstromen voor energetische doelen zorgt voor een vermindering van de kosten voor afvalverwerking.

Belangstelling
In Costa Rica zijn inmiddels verschillende succesvolle bio-energieprojecten, zoals vergistingsinstallaties voor de verwerking van varkensmest en stortgaswinning bij de grootste vuilstortplaats van de hoofdstad San José. Daarnaast bestaat er bij diverse bedrijven belangstelling voor technologieën om afvalstromen te kunnen inzetten voor energieopwekking. Een goed voorbeeld is de Brazil waterkrachtcentrale van elektriciteitsproducent CNFL. Deze centrale produceert elektriciteit met water uit een rivier die door San José stroomt. Via deze rivier komt veel vuil mee richting de centrale, zeker op dagen met hevige regenval. Om beschadiging van de turbines te voorkomen, moet dit vuil dat met roosters voor de centrale wordt tegengehouden, worden verwijderd. In 2002 ging het om circa 6.200 ton afval dat werd afgevoerd naar een vuilstortplaats. Per jaar kost deze schoonmaakactie CNFL circa 150.000 dollar. Het bedrijf is dan ook zeer geïnteresseerd in technieken om de energie uit het afval (deels plastic en deels organisch materiaal) te kunnen benutten. Een ander voorbeeld is Dos Pinos, de grootste melkcoöperatie van Costa Rica. Dit bedrijf is geïnteresseerd in technieken om de vetrijke afvalstroom die ontstaat bij het zuiveren van afvalwater, te kunnen benutten voor energieopwekking.

Perspectieven
De onderzoekers wijzen erop dat naast de wetgeving, die particuliere initiatieven tot nu toe ontmoedigt, de veelal hoge investeringskosten een belemmering vormen voor de agro-industrie en coöperaties om met bio-energie aan de slag te gaan. Ze zien dan ook de meeste kansen voor kosteneffectieve oplossingen die op relatief kleine schaal kunnen worden toepast en op termijn kunnen worden uitgebreid. Verder is belangrijk dat ze binnen afzienbare tijd zorgen voor kostenbesparingen. Op de langere termijn zijn volgens de onderzoekers de perspectieven voor duurzame energie uitstekend. Zo verwachten ze dat het aantal duurzame-energieprojecten enorm zal toenemen, als private partijen toestemming krijgen om elektriciteit voor de markt te produceren.

Gecombineerde inspanning
De meest effectieve manier om in te spelen op de marktmogelijkheden en concrete projecten ?binnen te halen? bestaat volgens de onderzoekers uit een gecombineerde inspanning door de Nederlandse industrie. Verder stellen ze dat een zogeheten ?business fact finding? missie voor specifieke bedrijven zinvol kan zijn. Ze raden alle Nederlandse bedrijven aan om de marktmogelijkheden nader te analyseren, voordat ze zich op de Midden-Amerikaanse markt wagen.

Voor nadere informatie: EVD, Ard Kwint
telefoon: (070) 778 86 90 e-mail: centraal-amerika@info.evd.nl

Het rapport Market survey of the Costa Rican bio-energy sector, with additional information on market opportunities in El Salvador and Panama kost euro 50,00 en is te bestellen via de EVD-site: www.evd.nl/marktrapporten.